De negenjarige Mira maakt in 1954 een grote fout waardoor ze als wees achterblijft tijdens een epidemie in Mezirící, Tsjecho-Slowakije. Haar excentrieke tante Hana is het enige familielid dat ze nog heeft, maar die vermijdt toenadering en zwijgt altijd. Ze kleedt zich altijd in het zwart en verlaat haar huis nooit. Mira begrijpt niets van haar, maar heeft geen andere keus dan bij haar in te trekken.

Hana lijdt onder de ondoordachte keuze die ze in 1943 maakte als verliefd tienermeisje. Deze keuze had voor haar familie verstrekkende gevolgen en nog steeds draagt ze haar schuldgevoelens hierover met zich mee.

Mira weet niets van de familiegeschiedenis, maar begint stapje voor stapje te begrijpen waarom Hana niet in staat is zichzelf en de wereld om haar heen te vertrouwen, en wat de tatoeage op haar arm betekent.

ISBN: 9789023960881 – Uitgeverij Mozaïek – Aantal pagina’s: 352 – Roman

4 van de 5 sterren – Isolde

Recensie in één zin

‘Hana doet je realiseren hoe lang en ingrijpend oorlogen nawerken op individuen, de maatschappij en op families.’

Hoofdpersonages

Vrouwen spelen de hoofdrol in Hana. In eerste instantie Mira en haar tante Hana, maar ook Mira’s moeder Rosa en Hana’s vriendin Ivana.

Het boek is opgedeeld in drie delen. Mira vertelt het eerste deel dat loopt tot 1963. Het begint in 1954 als Mira negen jaar is. Ze is ongehoorzaam, krijgt daarom geen taart als haar moeder Rosa jarig is. De taart was besmet, het hele gezin krijgt tyfus en komt te overlijden. Hana heeft wel taart gehad, zij wordt ook ziek, maar overleeft het. Als het hele gezin is overleden, neemt Ivana Mira in huis. Als Hana, hersteld van haar ziekte, ontdekt dat Mira nog leeft, neemt zij de zorg voor Mira over. Mira heeft haar tante, die broodmager is, altijd in het zwart gekleed is en nooit praat, nooit goed begrepen. Geleidelijk leert ze haar echter beter kennen.

Mira vertelt ook het tweede deel van het boek. Dat beslaat de periode van 1933 tot 1945 en gaat over haar ouders en grootouders, over de dreiging van de Tweede Wereldoorlog en over de periode waarin Rosa ondergedoken was.

Hana vertelt het laatste deel van het boek, dat begint in 1942 en eindigt in 1963. Haar zusje Rosa kon onderduiken, Hana ging met haar ouders mee op transport naar Theresienstadt. In zeven hoofdstukken vertelt ze over wat er sindsdien is gebeurd, hoe ze Theresienstadt en Auschwitz heeft overleefd en hoe het was om terug te komen in het dorp. De terugblikken naar het verleden wisselen zich af met het verhaal dat Mira ook in het eerste deel heeft verteld. Nu lezen we echter welke impact de komst van Mira op Hana heeft gehad.
— Isolde

Sfeer

De onderwerpen in Hana zijn behoorlijk zwaar en somber. De oorlog dreigt en woedt in alle hevigheid, maar ook na de bevrijding als Hana weer terugkeert is de oorlog voor haar en in haar hoofd nog niet lang afgelopen. Zij ervaart dagelijks de consequenties en moet dealen met wat er is gebeurd. Mira groeit op in de jaren ’50, waarin het communistische regime zwaar op de samenleving drukt, al is dit minder nadrukkelijk beschreven dan de Tweede Wereldoorlog. Ze verliest al op jonge leeftijd haar ouders, broertje en zusje. Ze komt eerst in huis bij Ivana, maar wordt niet geaccepteerd door Ivana’s kinderen. Uiteindelijk groeit ze op bij de zwijgzame Hana, die enorm haar best doet maar haar demonen zijn vaak sterker, waardoor Mira behoorlijk eenzaam is.

Een andere belangrijke gebeurtenis in het boek is de tyfusepidemie in het dorp waar Mira en Hana wonen. We hebben allemaal recent de coronapandemie meegemaakt en al leven we zeventig jaar later, het is opmerkelijk hoeveel gelijkenissen er toch nog zijn als het gaat om de angst voor de ziekte, de quarantaine- en isolatiemaatregelen en de kracht waarmee in het geval van Hana de tyfus slachtoffers maakt.
— Isolde

Schrijfstijl

Ik was in het begin even op zoek naar hoe Hana precies gestructureerd was, maar het duurde niet lang voor het verhaal van zowel Mira als Hana me greep. Alena Mornstajnová heeft het verhaal zorgvuldig geconstrueerd. Je voelt wel aan dat bepaalde ontwikkelingen verband moeten houden met elkaar, maar pas in het laatste deel als Hana gaat vertellen kun je de puzzelstukjes op de juiste manier leggen. Overigens had ik het boek razendsnel uit, wat veel zegt over hoe boeiend en aangrijpend het verhaal is.
— Isolde

Passage uit het boek

‘In het getto ging het gerucht dat er vanaf Theresienstadt alleen veewagons reden, die ooit hun passagiers naar het slachthuis hadden vervoerd. En ze zouden tot barstens toe vol zitten. Ik wilde het niet geloven, maar dat beeld werd in mijn hersenen gegrift en ik kon het niet meer kwijtraken.
Ik keek hoe oma Greta zwaar op opa Bruno en mama leunde, ik zag hoe mama zich in de poort voor de laatste keer omdraaide, maar ik weet niet of ze in staat was me te onderscheiden. Ik bleef net zo lang staan tot de poort dichting.
‘Als het allemaal voorbij is, komen we thuis weer bij elkaar.’ Dat waren de laatste woorden die mama tegen me zei.
Mijn moeder vertelde altijd de waarheid, ook als die waarheid soms niet zo plezierig was. Maar toen in Theresienstadt heeft ze gelogen. En we wisten het allebei.’

Leesvoorschrift

Voor vrouwen of mannen?

Hoe dik is de pil?

Bekijk deze visuele boekrecensies ook eens

Recensie: Kelly Theunis - Mijn zus is mijn schat

Recensie: Ewa Maria Wagner – Hotel Goldberg